Συντάχθηκε από Γιάννης Δρουγούτης
Το τρενάκι ξεκίνησε στην ώρα του, στις 11:15 το πρωί ακριβώς από το Διακοπτό. Προορισμός μου η διάβαση του Φαραγγιού με τα πόδια. Μαζί μου άλλοι δύο παλιόφιλοι, με τους υπόλοιπους να έρχονται με το μεσημεριανό δρομολόγιο. Τόπος συνάντησης, η θέση «Πόρτες» στη καρδιά του φαραγγιού.
Καθώς ο οδοντωτός εισχωρεί σιγά, σιγά στο φαράγγι αφήνοντας πίσω του την όμορφη κωμόπολη του αείμνηστου Μπάρμπα Νιόνιου , εικόνες αρχίζουν να στροβιλίζονται ανάκατες στο μυαλό μου. Πάνε εικοσιοκτώ ολόκληρα χρόνια που κατέβηκα τούτα τα μονοπάτια δίπλα στο μυθικό ποτάμι. Προσπαθώ να βάλω σε τάξη όλες αυτές τις πληροφορίες αλλά είναι εμφανές πως δυσκολεύομαι. Φαίνεται πως ο χρόνος έχει κάνει τη δουλειά του.
Ο Ηρακλής αγαπούσε τη Βούρα, κόρη του Νεφεληγερέτη και της Ελίκης και για να φθάσει κοντά της έσχισε τα βουνά ως τη θάλασσα για να την συναντήσει. Από αυτήν πήρε το όνομά του το ποτάμι που ξεχύνεται ορμητικό πότε από αριστερά μας, πότε δεξιά μας και πότε από κάτω μας υπενθυμίζοντας σε όλους μας πως εδώ αφεντικό είναι αυτός. Σήμερα φυσικά γνωρίζουμε πως το φαράγγι δεν δημιουργήθηκε από τον μυθικό Ηρακλή με την θεϊκή καταγωγή αλλά από τη διαβρωτική δύναμη του νερού στο πέρασμα εκατομμυρίων χρόνων.
Περίπου σαράντα χιλιόμετρα χωρίζουν τις πηγές του ποταμού από τις εκβολές του στον Κορινθιακό κόλπο, δυτικά του Διακοπτού. Από αυτά, τα είκοσι περνούν μέσα από το φαράγγι με τα πιο εντυπωσιακά παιχνίδια της φύσης να βρίσκονται μεταξύ της Ζαχλωρούς και του σταθμού στα Νιάματα, πέντε χιλιόμετρα πριν το Διακοπτό.
Πλησιάζοντας προς τον προορισμό μας, ελέγχουμε συνεχώς μέσα από το τραίνο τη διαδρομή αλλά και τις γραμμές καθώς αυτές θα αποτελέσουν το επόμενο πρωί το μονοπάτι της επιστροφής. Η θέση μας στο βαγόνι, ακριβώς πίσω από τον μηχανοδηγό, μας δίνει τη δυνατότητα να απολαμβάνουμε πανοραμικά όλη τη διαδρομή. Ταυτόχρονα όμως θαυμάζουμε αυτό το τεχνολογικό θαύμα για την εποχή που κατασκευάστηκε αλλά κυρίως θαυμάζουμε τον απόλυτο σεβασμό προς τη φύση που έδειξαν οι κατασκευαστές του.
Ναι, μπορούμε να το πούμε με απόλυτη βεβαιότητα. Ο οδοντωτός σιδηρόδρομος είναι ένα κομμάτι του φαραγγιού. Μοιάζει να αποτελεί φυσική προέκταση του όλου οικοσυστήματος με τα ανθρώπινα χέρια να δημιουργούν πριν από εκατόν είκοσι χρόνια περίπου, στοές, ανοικτά περάσματα και πέτρινα γεφύρια πραγματικά αριστουργήματα. Ακόμα και οι μεταλλικές κατασκευές μοιάζουν να είναι απόλυτα ενταγμένες στο όλο περιβάλλον. Και η φύση; Η φύση έχει αγκαλιάσει αυτά τα ανθρώπινα έργα και τα έχει κάνει καταδικά της, σαν να ξεκίνησαν μαζί τούτο το αιώνιο ταξίδι στο χρόνο.
Τα έργα κατασκευής του οδοντωτού σιδηρόδρομου ξεκίνησαν το 1889 με αρχικό εργολάβο τον Γάλλο μηχανικό Αντόν . Στην πορεία των έργων τον διαδέχθηκαν και άλλοι. Ο Χαρίλαος Τρικούπης ήθελε να κατασκευάσει ένα δίκτυο μικρών ευέλικτων σιδηρόδρομων δίπλα στο κεντρικό δίκτυο. Το πλάτος των γραμμών αυτού του «μικρού» δικτύου θα ήταν τα 75 εκατοστά. Αυτό το χαρακτηριστικό είναι που κάνει σήμερα τον οδοντωτό το μικρότερο τραίνο στο κόσμο.
Η μελέτη και ο σχεδιασμός έγινε από Γάλλους τεχνικούς και μηχανικούς ενώ στην εκτέλεση των έργων συμμετείχαν πολλοί Ιταλοί εργάτες καθώς είχαν εμπειρία από τους δικούς τους ορεινούς σιδηρόδρομους στις Άλπεις.
Το αρχικό κόστος εκτοξεύθηκε σε δυσθεώρητα ύψη για εκείνη την εποχή με αποτέλεσμα να μην πραγματοποιηθεί ποτέ η προέκταση της γραμμής από τα Καλάβρυτα στη Τρίπολη.
Στις 10 Μαρτίου του 1896 έγιναν τα εγκαίνια τις γραμμής με το συνολικό δίκτυο να φθάνει τα 22.350 μέτρα ενώ το οδοντωτό τμήμα τα 3.400 μέτρα. Ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό είναι πως η μέγιστη κλίση στα τμήματα με οδόντωση φθάνει το 17,5% ενώ σε αυτά με απλή πρόσφυση το 3,3%.
118 χρόνια λειτουργίας έχει ο οδοντωτός που ξεκίνησε ατμοκίνητος, στη συνέχεια το 1959 έγινε ντιζελοκίνητος για να περάσει το 2009 στη σύγχρονη εποχή με νέους συρμούς έπειτα από την εξολοκλήρου ανακαίνιση του δικτύου και τη συντήρηση των γεφυριών, πέτρινων και μεταλλικών.
Ο μηχανοδηγός σταμάτησε το τραίνο αμέσως μετά την έξοδό του από το τούνελ στις «Πόρτες». Τι μικρό καταφύγιο δίπλα στις γραμμές θα μας φιλοξενούσε για ένα βράδυ. Μαζέψαμε ξερά κλαδιά και ξύλα για το τζάκι , υποδεχθήκαμε και τους άλλους δύο συντρόφους μας που έφθασαν το μεσημέρι και ξεχυθήκαμε στη γύρω περιοχή με σύμμαχο τον ανέλπιστα καλό καιρό.
Αφήσαμε για λίγο τις γραμμές και το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι Ε4 που διασχίζει ολόκληρο την Πίνδο και περνά στη Πελοπόννησο συνεχίζοντας τη διαδρομή του σ το φαράγγι του Βουραϊκού. Χωθήκαμε μέσα στους παραπόταμους, περάσαμε πάνω από γέφυρες και βρεθήκαμε κάτω από αυτές. Ο καλός καιρός που επικρατούσε όλους αυτούς τους μήνες τράβηξε πίσω το Φθινόπωρο προς δική μας ωφέλεια και…… τέρψη οφθαλμών. Αυτές οι πρώτες εικόνες μας προετοίμαζαν για την χρωματική πανδαισία που θα συναντούσαμε το επόμενο πρωινό.
Κατηφορίσαμε λίγα μέτρα πιο κάτω προς τις «Πόρτες», με εμφανή τα σημάδια της χαλαρότητας που αποκτήσαμε όλοι μας μακριά από την πόλη αλλά και τη γαλήνη που μας επέβαλε η ατελείωτη ομορφιά που απλωνόταν τριγύρω μας. Σε αυτό το σημείο υπάρχουν δύο στοές με δύο γέφυρες. Η μία από αυτές έχει μετατραπεί σε πεζογέφυρα και βρίσκεται στην παλαιά στοά που δεν χρησιμοποιείται, ακριβώς δίπλα από τη νέα. Εδώ ακριβώς είναι το στενότερο σημείο του φαραγγιού καθώς οι πλευρές του φαραγγιού μετατρέπονται σε δύο πανύψηλους συμπαγείς και κάθετους βράχους με την απόσταση μεταξύ τους να μην ξεπερνά τα τέσσερα με πέντε μέτρα. Παλαιότερα, στις δύο εξόδους του τούνελ υπήρχαν δύο μεγάλες μεταλλικές πόρτες που μετά το τελευταίο δρομολόγιο της ημέρας έκλειναν για να αποκόψουν το πέρασμα στους ανθρώπους.
Εδώ έχουμε και την εμφάνιση λεπτοπλακωδών ασβεστόλιθων με πυριτόλιθους ηλικίας 70 εκατομμυρίων ετών! Η διαβρωτική δύναμη του νερού μέσα στους αιώνες κατάφερε να σκαλίσει τα πετρώματα, όχι μόνο εδώ αλλά σε αρκετά σημεία μέσα στο φαράγγι, δίνοντας θαυμαστά αποτελέσματα.
Το επόμενο πρωινό μας επιφύλαξε μία δυσάρεστη έκπληξη. Αρκετή συννεφιά με έντονο ψιλόβροχο μας έβαλε σε θέση αναμονής με πολλές ενστάσεις για το αν θα επιχειρούσαμε την κατάβαση.
Ξεκινήσαμε χωρίς πραγματικά να ήμασταν προετοιμασμένοι γι΄αυτό που θα ζούσαμε. Βαθύ στρώμα από πλατανόφυλλα κάλυπτε τις γραμμές και τους μικρούς διάσπαρτους σταθμούς, κίτρινα φιδίσια χαλιά που ακολουθούσαν τη διαδρομή του ποταμού, πότε αριστερά μας, πότε δεξιά μας, πότε κάτω από τα πόδια μας. Μπορντοκόκκινες διάσπαρτες πινελιές ,τα ταπεινά κυκλάμινα, μέσα στα χρυσοπράσινα χρώματα που μοναδικά, απερίγραπτα συνέθεταν έναν φυσικό καμβά εκρηκτικής ομορφιάς!
Αδύνατον να εγκλωβίσουμε στη ψυχή μας αυτή την πανδαισία των αρωμάτων και των χρωμάτων. Ανήμπορος να αντιδράσω με τη φωτογραφική μηχανή στο χέρι, αρκέστηκα στο να βγάζω φωτογραφίες χωρίς δεύτερη σκέψη και εντελώς αυθόρμητα με τις όποιες τεχνικές να πηγαίνουν …… περίπατο!
Κάθε στροφή και μια παραμυθένια εικόνα. Κάθε βήμα μια γέφυρα και μια στοά. Κάθε ανάσα και ένας καταρράκτης. Κάθε σκέψη κι ένας κήπος της Εδέμ.
Στη θέση «Σιφώνι» το παιχνίδι του νερού με το χρόνο δημιούργησε ένα βάραθρο. Με θόρυβο χάνονται τα νερά μέσα στα σπλάχνα της μάνας γης για να εμφανισθούν λίγες δεκάδες μέτρα πιο κάτω. Τα βράχια γύρω μας έπαιρναν χρώμα πότε καφετί, πότε κόκκινο, πότε αργυρό και πότε μαύρο. Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες στη θέση «Δικαστήριο» καθώς η διάταξή τους δίνει την εντύπωση δικαστικής αίθουσας , συνθέτουν αυτό το παράξενο παζλ.
Μετά από σχεδόν τρεις ώρες περπάτημα φθάσαμε στα Νιάματα. Εδώ, σε αυτός ακριβώς το μεγάλο άνοιγμα, η διάβρωση των πετρωμάτων από το νερό και τα στοιχεία της φύσης έχει αποκαλύψει δύο διαφορετικές γεωλογικές ενότητες, αυτές της Τρίπολης και της νεότερης ηλικιακά Πίνδου. Το φαινόμενο αυτό που είναι ορατό οι επιστήμονες το ονομάζουν τεκτονικό παράθυρο.
Δύσκολα βρίσκει κανείς λέξεις για να περιγράψει αυτή την ομορφιά, να μπορέσει έστω να αποτυπώσει με σαφήνεια αυτή τη μοναδική εμπειρία. Φαράγγια, γέφυρες, καταρράκτες, πελώριοι βράχοι, μονοπάτια, οδοντωτός, χρώματα και μία φύση που σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί , με τον άνθρωπο να περιορίζεται σε ρόλο κομπάρσου.
Μόνο μία φράση μπορεί να αποδώσει αυτή την ονειρική πραγματικότητα, το φαράγγι του Βουραϊκού!
Λίγα λόγια για το συντάκτη του άρθρου
Author: Νέοι Καιροί εν Αιγίω Email:neoikairoienaigio@gmail.com
